Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH), dünya genelinde yaygın bir sağlık sorunudur. Bu hastalıklar cinsel temas yoluyla bulaşır ve hem erkekleri hem de kadınları etkileyebilir. CYBH’lerin belirtileri ve önleme yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak, bu hastalıkların yayılmasını ve sağlık üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmada kritik öneme sahiptir. Bu yazıda, Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar: Belirtiler ve Önleme Yöntemleri hakkında bilgiler vereceğiz.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Nedir?
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, bir kişiden diğerine cinsel temas sonucu geçen hastalıklar için kullanılan bir tanımlamadır. Bu grup hastalıklara cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar da denir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklara neden olan bakteri, virüs ya da mantarlar bir kişiden diğerine kan, semen, vajinal sıvı veya diğer vücut sıvıları aracılığıyla geçebilir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, cinsel temas olmadan da insanlar arasında yayılabilir. Örnek olarak bu enfeksiyonların anneden bebeğe gebelik ya da doğum esnasında geçmesi verilebilir. Kan nakli (transfüzyonu), özellikle uyuşturucu madde kullananlarda, ortak iğne kullanımı gibi durumlar da cinsel yolla bulaşan hastalıkların yayılım yolları arasındadır.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık Türleri Nelerdir?
Cinsel yolla bulaşan çok sayıda enfeksiyon vardır. En sık görülen enfeksiyonları sıralamak gerekirse:
Klamidya
Klamidya, Chlamydia Trachomatis adı verilen bakterinin neden olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır. Klamidya, en sık rastlanan cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında yer alır. Bu bakteri ile enfekte kişilerde herhangi bir belirti gözlenmeyebilir. Belirti gösteren kişilerde görülen durumlar şunlardır: cinsel ilişki veya idrar yapma sırasında ağrı, penis veya vajinada sarı-yeşil akıntı, karnın alt bölgesinde ağrı. Klamidya tedavi edilmediğinde enfeksiyon; üretra, prostat bezi ve testislere yayılabilir. Kadınlarda pelvik inflamatuar hastalığına neden olabilir. Ayrıca tedavi edilmeyen klamidya infertiliteye (kısırlığa) yol açabilir.
Gebe bir kadında tedavi edilmemiş klamidya enfeksiyonu varsa, bu enfeksiyon doğum sırasında anneden bebeğe geçebilir. Böyle bir durumda bebekte zatürre, göz enfeksiyonu ve görme kaybı gibi problemler görülebilir.
Human Papillomavirus (HPV)
HPV, genital bölgeleri kapsayan yakın cilt teması veya cinsel ilişki aracılığıyla kişiden kişiye geçen bir virüstür. Pek çok alt tipi olan bu virüsün bazı alt tipleri kanser açısından yüksek risk taşır. HPV enfeksiyonu sonucu en sık görülen sorun genital bölge, ağız veya boğazda oluşan siğillerdir. Ancak HPV enfeksiyonu sonucu görülen en ciddi sorun kanserdir. HPV; başta rahim ağzı (serviks) kanseri olmak üzere ağız veya penis kanseri, vulvar veya rektal kanser gelişimine neden olur. Özellikle HPV alt tiplerinden HPV 16 ve 18 kanser gelişimi açısından yüksek risk taşır.
Cinsel olarak aktif kişilerde HPV enfeksiyonu oldukça yaygındır. Çoğu kişide bu enfeksiyon herhangi bir belirti ve bulguya neden olmadan kendi kendine geçer. Ancak bazı kişilerde enfeksiyon uzun süre devam eder ve yıllar içerisinde tekrarlayan siğil veya kanser gibi rahatsızlıklara neden olur.
Sifiliz (Frengi)
Sifiliz ya da diğer adıyla frengi, Treponema pallidum adı verilen bakteri enfeksiyonu sonucu oluşan bir hastalıktır. Enfeksiyon erken dönemde fark edilmeyebilir. Sifilizin genellikle görülen ilk belirtisi genital bölge, ağız ya da anüste kırmızı yuvarlak bir yara oluşumudur. Şankr olarak adlandırılan bu yara ağrısızdır ancak yaranın bulaştırıcılığı oldukça yüksektir.
Şankr oluşumundan sonra sifilizde döküntü, ateş, yorgunluk, baş ağrısı, eklem ağrısı, kilo kaybı ve saç dökülmesi gibi belirtiler görülebilir. Sifiliz tedavi edilmezse uzun dönemde görme veya işitme kaybı, hafıza ile ilgili sorunlar, kalp hastalıkları, zihinsel rahatsızlıklar gibi pek çok ciddi sonucun oluşumuna neden olabilir.
Sifiliz, anneden bebeğe geçebilen bir enfeksiyondur. Yenidoğanda sifiliz ölümcül sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle gebe kadınların sifiliz açısından taranması faydalı olacaktır.
Human Papillomavirus (HPV)
HPV, genital bölgeleri kapsayan yakın cilt teması veya cinsel ilişki aracılığıyla kişiden kişiye geçen bir virüstür. Pek çok alt tipi olan bu virüsün bazı alt tipleri kanser açısından yüksek risk taşır. HPV enfeksiyonu sonucu en sık görülen sorun genital bölge, ağız veya boğazda oluşan siğillerdir. Ancak HPV enfeksiyonu sonucu görülen en ciddi sorun kanserdir. HPV; başta rahim ağzı (serviks) kanseri olmak üzere ağız veya penis kanseri, vulvar veya rektal kanser gelişimine neden olur. Özellikle HPV alt tiplerinden HPV 16 ve 18 kanser gelişimi açısından yüksek risk taşır.
Cinsel olarak aktif kişilerde HPV enfeksiyonu oldukça yaygındır. Çoğu kişide bu enfeksiyon herhangi bir belirti ve bulguya neden olmadan kendi kendine geçer. Ancak bazı kişilerde enfeksiyon uzun süre devam eder ve yıllar içerisinde tekrarlayan siğil veya kanser gibi rahatsızlıklara neden olur.
Sifiliz (Frengi)
Sifiliz ya da diğer adıyla frengi, Treponema pallidum adı verilen bakteri enfeksiyonu sonucu oluşan bir hastalıktır. Enfeksiyon erken dönemde fark edilmeyebilir. Sifilizin genellikle görülen ilk belirtisi genital bölge, ağız ya da anüste kırmızı yuvarlak bir yara oluşumudur. Şankr olarak adlandırılan bu yara ağrısızdır ancak yaranın bulaştırıcılığı oldukça yüksektir.
Şankr oluşumundan sonra sifilizde döküntü, ateş, yorgunluk, baş ağrısı, eklem ağrısı, kilo kaybı ve saç dökülmesi gibi belirtiler görülebilir. Sifiliz tedavi edilmezse uzun dönemde görme veya işitme kaybı, hafıza ile ilgili sorunlar, kalp hastalıkları, zihinsel rahatsızlıklar gibi pek çok ciddi sonucun oluşumuna neden olabilir.
Sifiliz, anneden bebeğe geçebilen bir enfeksiyondur. Yenidoğanda sifiliz ölümcül sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle gebe kadınların sifiliz açısından taranması faydalı olacaktır.
Human Immunodeficiency Virus (HIV)
HIV adı verilen virüs ile enfeksiyon, bağışıklık sisteminde zayıflamaya neden olur. Bu nedenle HIV enfeksiyonu, diğer bakteri veya virüslerin vücutta enfeksiyon oluşturma riskini artırır. HIV enfeksiyonu kişide grip benzeri semptomların gelişmesine neden olur. Bu semptomlar ateş, titreme, eklem ve kas ağrısı, boğaz ağrısı, bulantı, kusma olarak sıralanabilir.
HIV enfeksiyonu ilerleyen dönemde kişide ciddi bir immün yetmezlik görüldüğü AIDS hastalığına neden olur. Ancak günümüzde geliştirilen tedaviler sayesinde HIV enfeksiyonunun AIDS hastalığı gelişimine yol açmasının büyük ölçüde önüne geçilmiştir.
Gonore (Bel soğukluğu)
Gonore ya da diğer bilinen adıyla bel soğukluğu, Neisseria gonorrhoeae adı verilen bakterinin neden olduğu bir hastalıktır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında sık görülen bu hastalık pek çok kişide herhangi bir belirti oluşturmaz. Gonore belirtileri gösteren hastalarda ise sıklıkla; penis ya da vajinadan beyaz-sarı-yeşil renkte akıntı, cinsel ilişki sırasında veya idrar yaparken ağrı, sık idrara çıkma, genital bölgede kaşıntı ve boğaz ağrısı gibi belirtiler görülür.
Gonore anneden bebeğe geçebilir ve bu durum bebekte ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle gonore şüphesi taşıyan gebelerin gerekli kontrolleri yaptırması ve hastalık durumunda da gerekli tedaviyi alması faydalı olacaktır.
Trikomoniyaz
Parazit enfeksiyonu oluşan trikomoniyaz, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan biridir. Bu enfeksiyonu taşıyan pek çok kişide herhangi bir belirti görülmez. Ancak bazı kadınlarda vajinadan çürümüş balık kokusu benzeri koku yapan akıntı görülmesi hastalık açısından oldukça karakteristiktir.
İlginizi Çekebilir;
Depresyon Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Herpes
Herpes Simpleks Virüsü (HSV), sık görülen cinsel yolla bulaşan hastalık sebebidir. HSV-1 ağız ve dudakta uçuk oluşumuna neden olur. HSV-1 oral cinsel ilişki sırasında bir kişinin ağzından diğer kişinin genital bölgesine geçerek genital uçuk oluşumuna neden olabilir. HSV-2, genital bölgede uçuk oluşumuna yol açar. Su toplayan lezyonlar şeklinde görülen bu uçuklar birkaç hafta içerisinde kabuk bağlayarak iyileşir. Ancak uçuk oluşumu tekrarlayan özelliktedir.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Ölümcül Müdür?
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, kadın üreme organlarına verebileceği zararlardan dolayı kısırlık, dış gebelik ve gebelik sırasında hastalığın anneden bebeğe geçmesi gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar sadece cinsel organlarda sorun yaratırken, bazıları tüm vücuda yayılma eğilimi göstererek hayatı tehdit eden durumlara neden olabilir.
Cinsel Hastalıklar İçin Hangi Bölüme Gidilmeli?
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar için kadınlar Kadın Hastalıkları ve Doğum, erkekler ise Üroloji bölümlerine başvurmalıdır. Ayrıca, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji bölümlerine de gidilebilir. Tedavi, doktor yönlendirmesiyle yapılmalıdır.
İlginizi Çekebilir;
Erkeklerde Cinsel Sağlık: Sorunlar ve Çözümler
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardan Korunma Yöntemleri
CYBH’lerden korunmak için çeşitli önlemler almak mümkündür:
- Kondom Kullanımı: Kondom kullanımı, CYBH’lerin bulaşmasını önlemede en etkili yöntemlerden biridir. Hem erkek hem de kadın kondomları cinsel temas sırasında kullanılabilir.
- Düzenli Testler: Cinsel olarak aktif bireylerin düzenli olarak CYBH testleri yaptırması önemlidir. Erken teşhis, tedavi sürecini kolaylaştırır ve hastalığın yayılmasını önler.
- Cinsel Partner Sayısını Sınırlama: Cinsel partner sayısını sınırlamak, CYBH riskini azaltır. Tek eşli ilişkilerde risk daha düşüktür.
- Aşılar: HPV ve Hepatit B gibi bazı CYBH’lere karşı aşılar mevcuttur. Bu aşılar, hastalıklardan korunmada etkili bir yöntemdir.
- Cinsel Sağlık Eğitimi: Cinsel sağlık eğitimi, CYBH’ler hakkında bilgi sahibi olmayı sağlar ve korunma yöntemlerini öğrenmeye yardımcı olur.
- Hijyen Kurallarına Uyum: Cinsel ilişki öncesi ve sonrası hijyen kurallarına uymak, enfeksiyon riskini azaltır.
- Alkol ve Uyuşturucudan Kaçınma: Alkol ve uyuşturucu kullanımı, riskli cinsel davranışları artırabilir. Bu maddelerden kaçınmak, CYBH riskini azaltır.
- Dürüst İletişim: Cinsel partnerlerle dürüst iletişim kurmak ve cinsel sağlık durumunu paylaşmak, CYBH’lerden korunmada önemlidir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, dünya genelinde ciddi bir sağlık sorunu olarak varlığını sürdürmektedir. Bu hastalıkların belirtileri hakkında bilgi sahibi olmak ve önleyici tedbirler almak, bireylerin sağlığını korumada kritik rol oynar. Kondom kullanımı, düzenli testler yaptırma, cinsel partner sayısını sınırlama ve cinsel sağlık eğitimi gibi yöntemler, CYBH’lerden korunmada etkili stratejilerdir. Sağlıklı bir cinsel yaşam için bu önlemleri dikkate almak, hem bireysel hem de toplumsal sağlığı korumaya yardımcı olacaktır.
İlginizi Çekebilir;
Kadınlarda Cinsel Sağlık: Dikkat Edilmesi Gerekenler
